Skip to main content

พุทธวจน เรื่องพิธีกรรม

อสิพันธกปุตตสูตร-พระไตรปิฎก18 : แก่นสารสำคัญของศาสนาพุทธที่อยากให้ใส่ใจศึกษา และน้อมเข้าในใจ 

: พระผู้มีพระภาคตรัสว่า.. บุรุษในโลกนี้เป็นผู้ฆ่าสัตว์ลักทรัพย์ประพฤติผิดในกาม พูดเท็จ พูดส่อเสียด พูดคาหยาบ พูดเพ้อเจ้อ เพ่งเล็งอยากได้ของเขา มีจิตพยาบาท เป็นมิจฉาทิฏฐิ  

  • หมู่มหาชนพึงมาประชุมแล้วสวดอ้อนวอน สวดสรรเสริญ ประนมมือเดินเวียนรอบบุรุษนั้นว่า ขอบุรุษนี้หลังจากตายแล้วจงไปเกิดในสุคติโลกสวรรค์เถิด’ . 


ท่านเข้าใจความข้อนั้นว่าอย่างไร บุรุษนั้นหลังจากตายแล้วพึงไปเกิดในสุคติโลกสวรรค์เพราะการสวดอ้อนวอน เพราะการสวดสรรเสริญหรือเพราะการประนมมือเดินเวียนรอบแห่งหมู่มหาชนเป็นเหตุได้หรือ ? . 

  • เปรียบเหมือนบุรุษโยนก้อนหินใหญ่ลงในห้วงน้ำลึก หมู่มหาชนพึงมาประชุมแล้วสวดอ้อนวอน สวดสรรเสริญ ประนมมือเดินเวียนรอบก้อนหินใหญ่นั้นว่า โผล่ขึ้นเถิด ลอยขึ้นเถิด พ่อก้อนหินใหญ่ ’ . 


ก้อนหินใหญ่นั้นพึงโผล่ขึ้น ลอยขึ้น หรือขึ้นบกเพราะการสวดอ้อนวอน เพราะการสวดสรรเสริญหรือเพราะการประนมมือเดินเวียนรอบแห่งหมู่มหาชนเป็นเหตุได้หรือ” 

อุปมานั้นฉันใดอุปไมยนี้ก็ฉันนั้นเหมือนกัน บุรุษคือคนใดเป็นผู้ฆ่าสัตว์ลักทรัพย์ ฯลฯ (อกุศลกรรมบถ 10 ประการ

  • หมู่มหาชนพึงมาประชุมแล้วสวดอ้อนวอน สวดสรรเสริญ ประนมมือเดินเวียนรอบบุรุษนั้นว่า ขอบุรุษนี้หลังจากตายแล้วจงไปเกิดในสุคติโลกสวรรค์เถิดถึงกระนั้น บุรุษนั้นหลังจากตายไปแล้วพึงไปเกิดในอบาย ทุคติ วินิบาต นรก ... 



พระสูตรนี้ เป็นคำสอนที่ชัดตรง ว่าพิธีกรรมต่าง ๆ ไม่ได้ช่วยให้คนรวย โชคดี มีสุข พ้นอบาย แต่กรรมดีที่ทำไว้ต่างหาก ที่จะช่วยให้พบสิ่งดี ไม่อย่างนั้นคงไม่ยุติธรรมกับคนทำดี ไม่อย่างนั้นคงไม่ต้องการทำบุญ ไม่ต้องขยัน แค่สวดทำพิธีก็พอ .. 

  • อย่าลืมว่า เราเกิดกันมาหลายแสนชาติ ทำบุญบาปสะสมสลับไปมามากมาย สิ่งที่เจอคือสิ่งที่กำลังให้ผล ทำดีมากมายในชาตินี้ ไม่ได้หมายความว่า ไม่เคยทำชั่วสะสมไว้มากมายหลายชาติ (ซึ่งอาจให้ผลอยู่ และอีกยาวนาน) . 


บุญที่มีในตัวสะสมไว้ จะใช้เป็นแรงอธิษฐานให้เกิดสิ่งมหัศจรรย์ขึ้นได้จริง แต่ก็เหมือนการฝากเงินในธนาคาร .. บางคนฝากเงินไว้มากมาย แต่ไม่รู้วิธีเบิกเอามาใช้ บางคนเอามาใช้หมดทีเดียว แล้วก็จะทุกข์สาหัสต่อไปอีกยาวนาน 

คนเห็นอนาคต มองเห็นอดีตได้ ย่อมเห็นชัดเรื่องนี้ และไม่ใยดีในลาภยศ สรรเสริญ สุขทางโลก เพราะมันเป็นแค่มายา เป็นแค่ของชั่วคราวที่หาสาระอะไรไม่ได้ .. 

แอบแปลกใจกับผู้วิเศษในไทย ที่มีเยอะมากจนน่าตกใจ เห็นอดีต เห็นอนาคต เห็นผี เห็นสารพัด แต่เห็นแล้วกลับยังหลงโลก ยังไม่สามารถยกระดับจิตขึ้นพ้นโลกได้ .. 


เพราะตามหลัก ถ้าเห็นจริง เชื่อจริง เข้าใจจริง มันจะเห็นสมบัติทางโลกเป็นของจอมปลอม และจะมีชีวิตอยู่เพื่อทำความดี สะสมบุญกุศล พัฒนาจิตวิญญาณเป็นหลักเท่านั้น


(อ่านบทความอื่น)
(โทรศัพท์:กดที่  =  มุมขวาบนสุด)

Popular posts from this blog

มุตโตทัย ฉบับสมบูรณ์ mp3

  เสียงอ่าน.. มุตโตทัย ฉบับสมบูรณ์  บันทึกเทศนาธรรมของ.. พระอาจารย์มั่น ภูริทัตโต จัดเป็นฉบับสมบูรณ์ เพราะรวมเนื้อหาไว้ครบทั้งสองชุด  การจัดพิมพ์สมัยแรก พระอาจารย์เส็ง ปุสฺโส  ระบุย้ำไว้ว่า ควรพิมพ์ทั้งสองชุดในชื่อเดียวกันว่า.. "มุตโตทัย"  พร้อมคำอธิบายที่มา ฯ  แต่ปรากฎภายหลังว่า มีการเผยแพร่แต่ชุดแรกเท่านั้น  ||**ชุดที่หนึ่ง บันทึกโดยพระอาจารย์วิริยังค์ สิรินฺธโร  และพระอาจารย์ทองคำ ญาโณภาโส (ฉายาภายหลัง จารุวัณโณ)  ||** ชุดที่สอง บันทึกโดยพระอาจารย์วัน อุตฺตโม และพระอาจารย์ทองคำ ญาโณภาโส (จารุวัณโณ)   ||** ขออนุญาตพิมพ์เผยแผ่ เรียบเรียงใหม่ตามคำแนะนำของพระอาจารย์มั่น โดย.. พระอริยคุณาธาร (เส็ง ปุสฺโส)  "จัดทำโดยเจ้าภาพหลัก" ครอบครัวสินธวัชต์ สัตยาวดี ประกอบวิทย์ บุษรินทร์ เปรี่ยนไทย  ซิ้วกี แซ่โง้ว ร่วมจัดทำโดย.. ศุภกิจ นิมมานนรเทพ รัฐนี เขมะรัตนา สุภาพร เทียมบุญประเสริฐ  บัวสด ชัยเมือง ครอบครัว ทรงพล พนอมรักษ์ เพชรเสถียร นฤพนธ์ จิระพนากุล ครอบครัว​ วิ​ริยา​ ครอบครัว หังสเนตร ครอบครัว คำม่วง ครอบครัว รัตนพิทักษ์ ครอบครัว มาตโสภา จิต​ติ​มา​ เดอร์​ Dörr หทัยทิพย์ แซ

พุทธธรรม ๔.ปฏิจจสมุปบาท MP3

  พุทธธรรม-ปรับขยาย ฉบับล่าสุดครั้งที่ ๕๕   : สมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ (ป. อ. ปยุตฺโต) ชีวิตเป็นอย่างไร บทที่ ๔.. "ปฏิจจสมุปบาท"  การที่สิ่งทั้งหลาย อาศัยกันๆ  จึงเกิดมีขึ้น , การเกิดขึ้นพร้อมแห่งธรรมทั้งหลายโดยอาศัยกัน  เป็นหลักธรรมสำคัญ ที่แสดงความเกิดดับแห่งชีวิต และความเกิดดับแห่งทุกข์ของบุคคล  เรียกอีกชื่อว่า.. อิทัปปัจจยตา หรือ ปัจจยาการ "ปฏิจจสมุปบาท"  คือกฎธรรมชาติ หรือหลักความจริงที่มีอยู่โดยธรรมดา  ไม่เกี่ยวกับการอุบัติของพระศาสดาทั้งหลาย เป็นสิ่งที่พระพุทธเจ้าตรัสรู้ และทรงนำมาสั่งสอนแก่หมู่ประชา ผู้ที่รู้แจ้งแทงตลอดในหลักปฏิจจสมุปบาทเท่านั้น  จึงจะพ้นทุกข์ พ้นสังสารวัฎไปได้    อ่านออนไลน์ที่นี่  https://www.watnyanaves.net/th/book_detail/583 (ดาวน์โหลดกดชื่อไฟล์) 402.9M ปฏิจจสมุปบาท Full128K.zip  download 1,006.3M ปฏิจจสมุปบาท Full320K.zip  download 409.6M ปฏิจจสมุปบาท แยกหัวข้อ 128K.zip  download 1,013.0M ปฏิจจสมุปบาท แยกหัวข้อ 320K.zip  *ชื่อไฟล์มี 320K ต่อท้ายคือไฟล์คุณภาพสุงสุดเพื่อเผยแพร่ต่อ   หากต้องการฟังปกติเลือกขนาดเล็ก (128K - บางทีอาจไม่มีเลขท้า

ผิดที่ไม่รู้ - ดังตฤณ (MP3)

  เสียงอ่านหนังสือ.. ผิดที่ไม่รู้ - ดังตฤณ   รู้เหตุแห่งทุกข์ที่เกิดจากการผิดศีล ว่าให้ผลเป็นทุกข์กาย-ทุกข์ใจได้แค่ไหนอย่างไร   ทำผิดเหมือนกัน แต่เหตุใดจึงมีผลเป็นบาปหนักเบาต่างกันได้   รู้ให้เข้าใจ เพื่อไม่ต้องทุกข์สาหัสเพราะความไม่รู้อีกต่อไป   อ่านต้นฉบับหนังสือได้ฟรีที่ https://dungtrin.com/books/102.html ** จัดทำเพื่อเป็นธรรมทานโดย..  คุณพ่อสุรินทร์ จารุนงคราญ    คุณแม่กี จารุนงคราญ  คุณอรสา เลิศจิระกุล  คุณวันทนา หว่อง  คุณจินตนา จารุนงคราญ  คุณ นันทวรรณ ยนต์วิกัย  พร้อมลูก ๆ และครอบครัว    ขอทุกท่าน ทุกภพภูมิร่วมอนุโมทนา ในมหาธรรมทานครั้งนี้ร่วมกันนะครับ   หน้าที่หลักของชาวพุทธ คือการศึกษาธรรม ปฏิบัติธรรม และเผยแผ่ธรรม   อันเป็นมงคลสูงสุด เป็นเส้นทางตรงสู่การพ้นทุกข์ที่ถาวร Uplevel   กด ชื่อเพื่อดาวน์โหลด 136.7M ผิดที่ไม่รู้ 128K.zip (ปกติ) download 339.9M ผิดที่ไม่รู้ 320K.zip  (สูงสุด) *คุณภาพสูงสำหรับเผยแพร่ต่อ ต้องการฟังปกติเลือกขนาดเล็ก    : ห้ามตัดต่อ ดัดแปลง แก้ไข  เผยแพร่ต่อได้ไม่ต้องขออนุญาต แต่ต้องเพื่อธรรมทานแจกฟรีเท่านั้น   นำลง YouTube ห้ามใส่โฆษณาตอนต้นเรื่อง และระ

พลังกรรม เปลี่ยนชะตาชีวิต

กรรมคือ.. การกระทำ ทำดี พูดดี คิดดี  เรียกว่า กรรมดีทางกาย วาจา ใจ   :  ทำชั่ว พูดชั่ว คิดชั่ว  เรียกว่า.. กรรมชั่ว ที่ทำทางกาย วาจา ใจ   แต่คนส่วนใหญ่มักเข้าใจผิด พอพูดถึงกรรม ก็จะนึกถึงการทำบาป ทำชั่ว   จึงควรทำความเข้าใจความหมายของคำว่า.. "กรรม" หลักกรรม-พลังงานจากกรรม   จะพยายามรักษาให้อยู่เส้นทางเดิมเสมอ   พลังกรรมแบบไหนเยอะกว่าไม่ว่าดีหรือชั่ว   เส้นทางกรรมนั้นจะเป็นใหญ่ในชีวิตเราได้ง่าย   มีพลังงานชั่วในตัวเยอะจะทำชั่วได้ง่าย   ทำบาปขึ้น   เป็นที่ชื่นชอบของคนชั่ว      ทำความดียาก   มีอุปสรรคขัดขวางทุกครั้งที่ตั้งใจทำดี   คิดจะรักษาศีลไม่ฆ่าสัตว์   จะมียุงมากัดเยอะพิเศษ     คิดไม่ด่าใคร   จะมีคนทำให้โกรธ    คิดไม่นอกใจแฟน   จะมีคนน่ารักมายั่วให้ตบะแตก   จะไปทำบุญก็มีเหตุทะเลาะกับคนไปด้วย    ตรงข้ามกับคนที่สะสมพลังงานดีไว้เยอะ   คิดจะทำชั่ว   ก็มีเหตุให้ทำไม่ได้   ดมกาวก็เหม็นทนดมไม่ไหว    จะตกปลาไม่มีวี่แววจะตกได้    จะนอกใจแฟน   ดันท้องเสีย - รถเสีย   สมัครงานอาชีพบาป   เขาเห็นหน้าหมั่นไส้ไม่รับทำงาน     ทุกชีวิตจะฉีกเส้นทางเดิมของตนได้   ต้อ

จิตคือพุทธะ Mp3

  จิตคือพุทธะ  พระราชวุฒาจารย์ (หลวงปู่ดูลย์ อตุโล)  เรียบเรียงโดย  พระราชวรคุณ (สมศักดิ์ ปณฺฑิโต) จัดทำเพื่อเป็นธรรมทานโดย.. "เอกอนงค์ บรรจงวัฒน์ธนา"   || นิพพานคืออะไร  ชีวิต สัตว์โลก เกิดมาจากอะไร  ตายแล้วทำไมต้องเกิดอีก   จิตนี้คืออะไร  เมื่อเข้าใจได้ตรง จึงเข้าใจธรรมได้ตรงตามจริง   แนะนำให้ฟัง หลวงปู่ฝากไว้ / มรรคปฏิปทา ที่จัดทำไว้ก่อนหน้านี้ประกอบกัน   ||  เสียงอ่านโดย.. อริยคุณ  (โจโฉ)  ชมรมผลดี   :  ไม่ได้มีส่วนเกี่ยวข้องกับเจ้าของหนังสือ สำนัก วัด  เพียงเห็นว่ามีประโยชน์ จึงนำมาทำเป็นเสียงอ่านเผยแพร่แจกฟรีเป็นธรรมทานเท่านั้น จะทำต่อไปตราบเท่าที่ยังมีกำลังและปัจจัยพอหล่อเลี้ยงชมรมให้เดินหน้าต่อไป   ** ดาวน์โหลดกดชื่อ  จิตคือพุทธะ.mp3 39.4M จิตคือ พุทธะ 128K.zip  download 98.0M จิตคือ พุทธะ 320K.zip  *คุณภาพสูง 320K สำหรับเผยแพร่ต่อ  ต้องการฟังปกติเลือกขนาดเล็ก (128K)      ** กดดาวน์โหลดที่ชื่อ   :  ห้ามตัดต่อ ดัดแปลง แก้ไข   เผยแพร่ต่อได้ไม่ต้องขออนุญาต แต่ต้องเพื่อธรรมทานแจกฟรีเท่านั้น   || นำลง YouTube ห้ามใส่โฆษณาชนิดเป็นวีดีโอในเรื่องเด็ดขาด  อนุญาตให้ใส่เฉพาะแบบด

บันทึกลึกลับ หลวงปู่มั่น mp3

เสียงอ่านหนังสือ : บันทึกลึกลับหลวงปู่มั่น :: โดยพระครูสังวรศีลวัตร (หลวงปู่อุ่น ชาคโร)  บันทึกฉบับนี้เป็นบันทึกลับส่วนตัวของหลวงปู่อุ่น  ท่านไม่ได้เปิดเผยที่ไหน จนถึงวันมรณภาพ   เมื่อท่านจากไปแล้ว ทางวัดป่าหนองคำ  (วัดดอยบันไดสรรค์)  ได้รวบรวมสิ่งของ บริขารของท่าน เพื่อจัดเก็บไว้รวมที่กุฏิ  จึงได้พบสมุดบันทึกส่วนตัวนี้โดยบังเอิญ  เห็นว่ามีประโยชน์ จึงจัดพิมพ์เผยแพร่ต่อ  เพื่อประโยชน์กับเหล่าศิษย์และผู้สนใจทั่วไปได้ศึกษาต่อไป เข้าใจว่าที่ท่านไม่เปิดเผยขณะมีชีวิต เพราะความเกรงในพระอาจารย์มั่น ที่ท่านไม่ได้ขออนุญาตเผยแพร่ต่อหน้าองค์ท่านก่อน   แต่จะทิ้งไปก็คงเสียดาย จึงเก็บเอาไว้จนหลวงปู่อุ่น ท่านมรณภาพ  เหล่าศิษย์เอามาเผยแพร่กันเอง จึงไม่ได้เป็นการติดข้องในการรู้สึกผิดที่ไม่ได้ขออนุญาตครูบาอาจารย์ก่อน   เพราะปกติหลวงปู่มั่น ท่านจะเคร่งครัดเรื่องการเผยแพร่เรื่องลึกลับพวกนี้  ที่ไม่ควรเปิดเผยต่อชาวบ้าน จะกลายเป็นการอวดอุตริ  แต่การคุยกันในหมู่คณะสงฆ์ เป็นเรื่องที่ทำได้ อยู่ที่เจตนา  การแสดงฤทธิ์นั้น  มีข้อห้ามแสดงเพื่ออวด  เพื่อหวัง ลาภ ยศ สรรเสริญ ให้คนศรัทธา บูชา ฯลฯ  (เป็นมิจฉาอาชีวะ  ค

หลวงปู่ฝากไว้ : หลวงปู่ดูลย์ Mp3

  หลวงปู่ฝากไว้ บันทึกคติธรรมและธรรมเทศนาของ   พระราชวุฒาจารย์ (หลวงปู่ดูลย์ อตุโล)  เรียบเรียงโดย  พระราชวรคุณ (สมศักดิ์ ปณฺฑิโต) ดาวน์โหลดกดชื่อ  หลวงปู่ฝากไว้.mp3 147.4M หลวงปู่ฝากไว้ 128K.zip  download 368.8M หลวงปู่ฝากไว้ 320K.zip  *คุณภาพสูงสำหรับเผยแพร่ต่อ ต้องการฟังปกติเลือกขนาดเล็ก (128K)      ** กดดาวน์โหลดที่ชื่อ   :  ห้ามตัดต่อ ดัดแปลง แก้ไข   เผยแพร่ต่อได้ไม่ต้องขออนุญาต แต่ต้องเพื่อธรรมทานแจกฟรีเท่านั้น   || นำลง YouTube ห้ามใส่โฆษณาชนิดเป็นวีดีโอในเรื่องเด็ดขาด  อนุญาตให้ใส่เฉพาะแบบดิสเพลย์เท่านั้น   สำหรับการดาวน์โหลด :   กรณีเป็น mp3 ไฟล์เดียว ให้คลิกขวา เลือกบันทึก หรือ save as   หากเป็นไฟล์บีบอัด .zip  จะคลิกขวาหรือคลิกซ้ายก็ได้  ถ้าเป็น mp3 คลิกหรือกดปกติจะขึ้นตัวเล่นให้ฟัง  หรือไปดาวน์โหลดอีกที่ได้ที่ Archive.org  *ZIP FILES : ( ดาวน์โหลดแล้ว ต้องแตกไฟล์ด้วยโปรแกรมก่อน แนะนำ 7ZIP    สำหรับโทรศัพท์เลือก APP ที่ใช้แตกไฟล์ ZIP มีให้เลือกใช้ฟรีมากมาย) เลือกฟังออนไลน์ได้จาก ** podcast ที่แนบลิงก์มาเป็นช่องหลัก ที่กระจายไปอีกหลายเว็บไซต์-หลายแอป  เช่น Spotify , Apple Pod

ทาน-การให้ บุญที่ต้องทำก่อน

การทำบุญมีหลายอย่าง ให้อานิสงส์แตกต่างกัน สรุปสั้นคือ ทำทาน รักษาศีล อบรมกาย-จิต หรือศึกษาได้จากบุญกิริยาวัตถุสิบประการ  หรือนำหลักในมงคล 38 ข้อที่ท่านแต่งเป็นบทสวดให้ท่องจำ เพื่อนำมาปฏิบัติ  ทั้งหมดทุกข้อนั้น นั่นคือการทำบุญแต่ละประเภท   บุญขั้นต้นที่ต้องทำคือ..  "ทาน" คือการให้ ที่แบ่งเป็นหลายประเภท คือให้ข้าว น้ำ ที่อยู่ ให้อภัย ให้ธรรมะ ให้ความรู้ ฯลฯ  พระสาวกผู้เด่นในแต่ละด้าน ล้วนเคยทำ.. "มหาทาน" มีการให้อย่างที่สุด ยากเกินกว่าคนธรรมดาจะให้ได้  ทำมาแล้วในอดีตชาติ  จึงสั่งสมมาแสดงผลเป็นความสามารถพิเศษที่ต่างกัน และส่งให้บรรลุธรรมได้โดยง่าย         ทานการให้ อาจมีอานิสงส์น้อยกว่า การรักษาศีล และเจริญสติ  แต่ก็เป็นสิ่งที่ขาดไม่ได้ เหมือนเป็นบันไดขั้นแรกที่ต้องมีก่อน เพื่อเอื้อต่อการก้าวไปสู่ขั้นต่อไปได้ง่าย สะดวก มั่นคง     จิตไม่ตระหนี่ จิตแห่งความเสียสละ จิตเมตตา จิตแบบนี้เท่านั้นจึงจะรักษาศีล เจริญสติสำเร็จได้จริง  ดังนั้นจึงใส่ใจกับการทำบุญให้ทาน อย่างสม่ำเสมอ ถูกต้อง เกิดประโยชน์ และรอบด้าน         หลักการจัดสรรชีวิตให้เกิดความ

พุทธธรรม ๑.ขันธ์ ๕ Mp3

  พุทธธรรม ฉบับปรับขยาย : สมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ ป. อ. ปยุตโต  || ตอน.. ชีวิตคืออะไร บทที่ ๑.. ขันธ์ ๕  ส่วนประกอบ ๕ อย่างของชีวิต ที่ต้องรู้เข้าใจให้ตรงก่อน ::  หนังสือพุทธธรรม  เป็นหนังสือที่ประมวลข้อธรรม คำสอนทางพระพุทธศาสนา  จากพระไตรปิฎก และคำภีร์ที่เกี่ยวข้องทั้งหมด  มาสรุปจัดเป็นหมวดหมู่ อย่างเป็นระบบ ควรสละเวลาศึกษาให้ได้ทั้งหมดสักครั้งในชีวิต   แนะนำให้ฟังตามลำดับตั้งแต่.. ๑.บทเริ่มต้นพุทธธรรม สิ่งที่ควรเข้าใจก่อน  ก่อนเป็น.. ๒.บทนำสู่พุทธธรรม  และ ๓.พุทธธรรมเฉพาะภาพรวม  แล้วจึงมาเป็นบทที่ ๑ คือเรื่องขันธ์ ๕ ก่อนจะฟังบทต่อไปตามลำดับนะครับ  || อ่านต้นฉบับหนังสือได้ที่ www.watnyanaves.net 00:00:00 เกี่ยวกับหนังสือ-เสียงอ่าน 00:01:21 ขันธ์ ๕ คืออะไร 00:09:42 ข้อควรเข้าใจ..สัญญา 00:17:22 ข้อควรเข้าใจ..วิญญาณ 00:25:52 ข้อควรเข้าใจ..เวทนา 00:29:37 ข้อควรเข้าใจ..สังขาร 00:36:55 สัญญา สติ ความจำ 00:45:32 สัญญา วิญญาณ ปัญญา  00:57:01 ความสัมพันธ์ระหว่างขันธ์  01:08:54 ขันธ์ & อุปทานขันธ์  01:13:41 คุณค่าทางจริยธรรม 01:20:10 บันทึกท้ายบท เพื่อเข้าใจลึก 01:33:50 แนะนำก่อนจบ & อนุ